ارزیابی مقاومت طبیعی و القایی گونه های مختلف خانواده چلیپاییان (brassicaceae) نسبت به شته خردل lipaphis erysimi kaltenbach

شته ی خردلlipaphis erysimi (kalt.) از مهم ترین آفات کلزا در ایران و سایر مناطق گرمسیر جهان است. هفت رقم از سه گونه ی جنس brassica شامل کلزا brassica napus l. (cv. hyola401, licord, elite, okapi, rgs003)، شلغم روغنی (cv. park land) b. rapa l. و خردل هندیb. juncea l. (cv. land race) جهت بررسی مقاومت آنتی زنوز و آنتی بیوز نسبت به شته ی l. erysimi تحت شرایط گلخانه با دمای 2±25 درجه ی سانتی گراد، رطوبت نسبی 5±60 درصد و دوره ی نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج آزمون آنتی زنوز نشان داد، بین تراکم شته های مستقر شده روی ارقام مختلف مورد مطالعه در هر یک از ساعات شمارش (48 و 72 ساعت) تفاوت معنی داری وجود داشت. انبوهی شته روی ارقام rgs003 و okapi به طور معنی دار کم‎تر از سایر ارقام بود. نتایج آزمون آنتی بیوز بیانگر تفاوت معنی دار شاخص های جدول زیست باروری شته شامل نرخ ذاتی افزایش(rm)، نرخ خالص باروری (ro)، میانگین طول نسل (t) و نرخ متناهی افزایش جمعیت (?) روی ارقام مختلف بود. بیش‎ترین مقدار نرخ ذاتی افزایش جمعیت شته ی خردل روی رقم land race (324/0 ماده/ماده/روز) و کم‎ترین آن روی رقم elite (278/0 ماده/ماده/روز) بود. اثر مقاومت القایی در ترجیح میزبانی و توانایی های زیستی شته ی خردل روی دیسک های برگی و گیاهچه های کامل گونه های کلزا (رقم okapi)، خردل هندی (رقم land race) و منداب eruca sativa mill. بررسی گردید. نتایج تجزیه واریانس دوطرفی نشان داد که اثر گونه های گیاهی در رجحان شته ی خردل معنی دار بود. شته ها 48 ساعت پس از رهاسازی به b. juncea در مقایسه با دو گونه ی دیگر رجحان بیش‎تری داشتند. هم‎چنین، گونه های مختلف اثر معنی داری روی نرخ رشد نسبی شته نیز داشتند و بیش‎ترین مقدار mrgr با میانگین 01/0 ± 22/0 میکروگرم/میکروگرم/روز روی گونه ی b. juncea مشاهده شد. هم‎چنین، نرخ ذاتی افزایش جمعیت شته ی خردل تحت تاثیر مقاومت القایی قرار داشت و مقدار آن روی گیاهان آلوده به طور معنی داری کم‎تر از گیاهان سالم بود. در مجموع نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که گونه های مختلف گیاهان خانواده ی چلیپاییان اثر متفاوتی روی رجحان و توانایی های زیستی شته ی خردل داشتند. هم‎چنین مقاومت القایی این گیاهان، توانایی های زیستی این شته را به‎طور منفی تحت تاثیر قرار داد، اما در رجحان شته ی خردل تاثیرگذار نبود. گونه هایbrassica ، eruca sativa، رجحان، توانایی های زیستی، شته ی خردل lipaphis erysimi